ایام تشریق (قرآن)مقصود از ایام تشریق، روزهای یازدهم، دوازدهم و سیزدهم ذیحجه است. ۱ - ایام تشریقطبق روایتی از امام صادق علیه‌السّلام مقصود از «ایام معدودات» و «ایام معلومات» در سوره بقره همین ایام است. در روایتی از امام صادق علیه‌السّلام در تفسیر «واذکروا الله فی ایام معدودات» آمده است. «معلومات» و «معدودات» یک چیز است که همان ایام تشریق باشد. ایام معدودات همان ایام تشریق یعنی یازدهم و دوازدهم و سیزدهم ذی الحجه است دلیل بر اینکه مراد ایام بعد از دهه ذی الحجه است این است که حکم یاد آوری خدا در ایام معدودات را بعد از فراغ از بیان اعمال حج ذکر فرمود، و دلیل بر اینکه مراد سه روز بعد از دهه ذی الحجه است، این است که دنبالش می‌فرماید: «فمن تعجل فی یومین...» ، چون تعجیل در دو روز وقتی فرض دارد که ایام سه روز باشد، یک روز روز کوچ باشد، و در دو روز هم عجله کند، این می‌شود سه روز، و اتفاقا در روایات هم ایام معدودات به همین سه روز که گفتیم تفسیر شده است. ۲ - تعیین ایامی برای یاد خداآیه ۲۰۳ سوره بقره در حقیقت، آخرین آیه‌ای است که در اینجا درباره مراسم حج، سخن می‌گوید و سنت‌های جاهلی را در رابطه با تفاخرهای موهوم نسبت به نیاکان و گذشتگان در هم می‌شکند، و به آنها توصیه می‌کند که (بعد از مراسم عید) به یاد خدا باشند می‌فرماید: خدا را در روزهای معینی یاد کنید (و اذکروا الله فی ایام معدودات). با توجه به اینکه این دستور، به قرینه آیات سابق مربوط به پایان مراسم حج است ناظر به روزهای یازده و دوازده و سیزده ماه خواهد بود که در لسان روایات به عنوان ایام تشریق نامیده شده، چنانکه از نامش پیداست ایامی است روشنی بخش که روح و جسم انسان را در پرتو این مراسم، نورانی می‌کند. ۳ - احکام ایام تشریق۱. گفتن تکبیر در ایام تشریق در منا از آداب نمازهای واجب است: «و اذکروا الله فـی ایام معدودت....» «و خدا را در روزهایی معین یاد کنید....» در روایتی از امام صادق علیه‌السّلام «اذکرواالله» به تکبیرات ویژه در ایام وقوف در منا تفسیر شده است که عبارت است از: الله اکبر، الله اکبر، لاالـه الاالله و الله اکبر، الله اکبر و لله الحمد، الله اکبر علی ما هدانا، و الحمد لله علی ما اولانا، و الله اکبر علی ما رزقنا من بهیمة الانعام. ۲. توقف حج گزار در ایام تشریق در منا جهت انجام مناسک حجواجب است: «واذکروا الله فی ایام معدودت فمن تعجل فی یومین فلا اثم علیه ومن تاخر فلا اثم علیه لمن اتقی....» «و خدا را در روزهایی معین یاد کنید پس هر کس شتاب کند (و اعمال را) در دو روز (انجام دهد) گناهی بر او نیست و هر که تاخیر کند (و اعمال را در سه روز انجام دهد) گناهی بر او نیست (این اختیار) برای کسی است که (از محرمات) پرهیز کرده باشد....» با توجه به سیاق آیات قبل ـ که بیانگر مناسک حج است و اتفاق نظر مفسران و فقیهان ـ ماندن حج گزار در ایام تشریق در منا برای انجام دادن اعمال آن، واجب است. چنان که از تخییر آیه شریفه در کوچ کردن از منا بین دو روز و سه روز می‌توان اصل توقف در منا را استفاده کرد. ۳. جواز کوچ کردن از منا در روز دوم از ایام تشریق: «واذکروا الله فی ایام معدودت فمن تعجل فی یومین فلا اثم علیه ومن تاخر فلا اثم علیه لمن اتقی...» «و خدا را در روزهایی معین یاد کنید پس هر کس شتاب کند (و اعمال را) در دو روز (انجام دهد) گناهی بر او نیست و هر که تاخیر کند (و اعمال را در سه روز انجام دهد) گناهی بر او نیست (این اختیار) برای کسی است که (از محرمات) پرهیز کرده باشد....» ۴ - فوت حج گزار در ایام تشریقحج گزار فوت شده در ایام تشریق، مشمول آمرزش الهی می‌باشد: «واذکروا الله فی ایام معدودت فمن تعجل فی یومین فلا اثم علیه....» «و خدا را در روزهایی معین یاد کنید پس هر کس شتاب کند (و اعمال را) در دو روز (انجام دهد) گناهی بر او نیست و هر که تاخیر کند (و اعمال را در سه روز انجام دهد) گناهی بر او نیست....» امام صادق علیه‌السّلام درباره آیه «فمن تعجل...» فرمود: کسی که پیش از تمام شدن مناسکش بمیرد، گناهی ندارد. ۵ - پانویس۶ - منبعمرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۵، ص۴۵۱، برگرفته از مقاله «ایام تشریق». |